SICAK ÇARPMASI

Tüm sıcak acilleri içerisinde en ölümcül olanıdır.Halk arasında Güneş Çarpması olarak da bilinir. Beyinde Hipotalamus denilen bölümdeki ısı düzenleyici mekanizma bozulmuştur. Isı düzenleyici mekanizmanın bozulması sonucunda vücut ısısı tehlikeli şekilde yükselir. 40 -41 C ye kadar ulaşan ısı, beyin hücreleri ve kan damarları başta olmak üzere hücrelerde hasara neden olur. Mortalite(ölüm oranı) % 25-50 civarındadır. Her yaştaki bireyde görülebilir. Sıcak çarpması etkilediği iki farklı grup nedeniyle ikiye ayrılabilir:

1-Klasik ( pasif ) sıcak çarpması: Genellikle sıcak hava dalgalarında görülür. Çok yaşlı, çok genç veya güçsüz kişiler; kronik hastalığı olanlar ( diyabet, kalp yetmezliği vb ), alkolikler, diüretik (idrar söktürücü) ve trankilizan (sakinleştirici) kullananlar etkilenirler. Sıcak havanın etkisiyle meydana gelen aşırı terleme ve dehidratasyon(aşırı susuz kalma) sonucunda klasik sıcak çarpması görülür.

2-Egzersize bağlı sıcak çarpması: Genellikle genç ve sağlıklı kişilerde ( atlet, asker gibi ) görülür. Aşırı sıcak ve nemli havada egzersiz yapıldığında, özellikle dış ortamın ısısı vücut ısısına yaklaşmış ve nem oranı % 60 ve üzerinde seyrediyorsa sıcak çarpması meydana gelir.

''Sıcak havalarda vücut terleme yoluyla serinler. Artan vücut sıcaklığının atılması için deri damarları genişler, yüzeysel kan akımı artar ve terleme meydana gelir. Ter buharlaşırken gereken ısı vücuttan alınır ve bu şekilde adeta bir termostat gibi vücut sıcaklığı düşer. Yüksek nem, terleme yoluyla ısı kaybını güçleştirir ve sıcak çarpması olaylarının daha sık görülmesine neden olur'

Öğleyin güneş ışınlarının dik açıyla geldiği ve sıcaklığın çok yükseldiği saatlerde güneş altında ve yeterli hava akımı olmayan kapalı alanlarda kalınmamalıdır. Ev, iş yeri gibi kapalı alanlar devamlı havalandırılmalıdır. Yeterli hava akımı olmayan mekanlarda klima veya vantilatörler kullanılmalıdır. Sıcaklarda aşırı efor ve yorgunluk gerektiren işlerden uzak kalınmalıdır. Yavaş hareket edilmelidir. Sıcak havalarda alkolden kesinlikle uzak kalınmalıdır. Ağır, yağlı ve kızartma türü yemeklerden ve tıka basa yemekten kaçınılmalı, hafif, sebze ve meyve türü gıdalar ve bol sıvı tüketilmelidir. Sadece su içmek yeterli olmaz. Çünkü terleme sırasında vücuttan su ile beraber mineral kaybı da olmaktadır. Kaybedilen minerallerin yerine konması için özellikle tuzlu ayran tüketilmelidir.''

Belirtiler: Konfüzyon ( zihin bulanıklığıı ), deliryum ( huzursuzluk, taşkınlık ), koma ( şuur kaybı, derin uyku hali ), merkezi sinir sistemi ile ilgili belirtiler ( vücutta yaygın titreme ve kasılmalar,sara nöbeti, genişlemiş sabit gözbebekleri ), 40 ° C üzerinde vücut ısısı, hızlı ve değişken nabız, hızlı solunum, klasik tipte normal veya düşük, egzersize bağlı tipte ise yüksek kan basıncı, kuru ve kızarık cilt.

Acil Bakım: (Hasta en kısa sürede hastaneye nakledilmelidir)

· Solunum yolunun açıklığı ve devamlılığı sağlanır, oksijen verilir.

· Hasta serin ve gölgelik bir ortama alınır. Üzerindeki giysiler çıkartılır. Başı yükseltilir. Bilinci kapalı ise yan yatar pozisyon verilir.

· Hasta acilen ve hızla soğutulur. Bunun için iki soğutma yöntemi birden kullanılır:

I- Hastanın vücudu ılık musluk suyu ile silinir veya bu suda ıslatılmış havlu ya da çarşafla sarılır.

II- Varsa vantilatör veya ambulansa alınmışsa havalandırma çalıştırılır, ya da kapı pencere açılarak cereyan yaptırılır. Kısa aralıklarla hastanın rektal ateşine bakılır. Vücut ısısı 39° C dereceye düştüğünde soğutma işlemlerinden birine hemen son verilir. Ve ateş düşene kadar sadece bir soğutma işlemi uygulanır. Vücut ısısını birden bire 37° C ye düşürürseniz ısı düzenleme mekanizmalarını bozar ve ölüme neden olabilirsiniz, o nedenle bu konuda dikkatli olunmalıdır.

Elimizde buz paketleri varsa, hastanın koltuk altlarına, kasıklarına, boynuna ve başına küçük havlulara sardıktan sonra konabilir.

Bundan sonra yapılabilecekler mutlaka sağlık personeli ve yataklı kurum gerektirir.